Hollanda ve Türkiye Ticaret Odası (HTTO) Derneği Başkan Yardımcısı Peter Wolters

Hollanda taşımacılık ve lojistik (T&L) eğilimleri, zorlukları ve fırsatları üzerine detaylı bir analiz yaparak, Türk T&L sektörü ile paralel bir değerlendirme gerçekleştirelim. Bu süreçte, Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanan “2053 Taşıma ve Lojistik Master Planı”nı referans alalım. Master Plan, bilimsel temelli, çevre dostu, sürdürülebilir ve tarihsel hassasiyet taşıyan bir ulaşım altyapısının geliştirilmesine odaklanmaktadır; özellikle lojistik, mobilite ve dijitalleşme alanlarında önemli hedefler belirlemektedir. Lojistik ve tedarik zincirleri, iş operasyonlarının vazgeçilmez unsurlarıdır. Lojistik, ek değer ve istihdam yaratma konusunda kritik bir rol oynamakta olup, genellikle büyük kamu altyapı yatırımları ile birlikte gerçekleşmektedir. Aynı zamanda uluslararası tedarik zincirlerinin iç içe geçmesini kolaylaştırarak endüstriler arasındaki etkileşimi artırmaktadır. Ancak, bu sektörlerin algısını etkileyen bazı trendlere dikkat çekilmektedir.

De Nederlandsche Bank Başkanı Klaas Knot’un Ocak 2024 tarihli etkileyici bir açıklamasına göre: “Azalan manevra alanıyla azot, karbon emisyonları ve yol ağları açısından, politika yapıcılar ‘sektörleri seçmek’ zorundadır. Üretim maliyetinin altında gerçekleştiği ekonomik faaliyetlere son vermemiz gerekiyor (…). Bu, üretimin asgari ücretin altında veya fosil yakıt teşviklerine bağımlı olduğu faaliyetlerdir.” Bu etkili Hollandalı bankacı, aynı zamanda eski bir IMF ekonomisti olarak, bir sektörün veya şirketin öncelikle GSYİH’ya katkısı açısından değerlendirilmesine karşı çıkıyor. Fosil yakıt teşvikleri gibi toplumsal maliyetleri, aynı zamanda sosyal yardımlar gibi sosyal faydaları da göz önüne almalıyız diyor. Bankacı, şu soruları sormaya devam ediyor: Bir sektörün toplumsal maliyetlerini veya faydalarını nasıl ölçeriz? Avrupa sınırlarının ötesinde son kullanıcıları etkileyen tedarik zinciri zararlarını nasıl ele alırız? Bir sektörün faydaları tam olarak nedir? Çip üreticilerini iyi, dağıtım merkezlerini ise zararlı olarak etiketlemek gerçekten doğru mudur?

Daha fazla şeffaletin, sürdürülebilirlik için bir ön koşul olduğu bir çaba içinde, geleneksel piyasa oyuncuları tüketicilerin şirketlerin tedarikçileri, çalışanları veya tüketicilerle nasıl etkileşimde bulunduğuna duyarsız olduğunu iddia ediyorlar; sadece fiyata odaklanıyorlar. Bu firmalar, rekabetçi kalmak için en maliyet etkili tedarikçileri belirlemeleri ve işgücü giderlerini sıkı bir şekilde azaltmaları gerektiğini savunuyorlar.

Ancak, tüm şirketler bu geleneksel bakış açısına uymamaktadır. Bazıları, şirketin sürdürülebilirlik uygulamalarına yönelik tüketicinin algısının önemini kabul ediyor (McWilliams ve Siegel, 2000). Bazı yöneticiler, tedarik zincirlerinde sürdürülebilirliğe odaklanmanın somut faydalar sağladığını, bunun arasında artan satışlar ve kararlı müşteri sadakati bulunduğunu savunuyorlar.

Avrupa Tedarik Zinciri Yasası, 2023 yılında Avrupa Komisyonu tarafından onaylandı. Bu yasa, şirketlere tedarik zincirinin tümünde, doğrudan ve dolaylı tüm iş ilişkilerini içeren tedarikçilerini denetleme zorunluluğunu getiriyor. Bazı piyasa oyuncuları AB’nin müdahalesini rahatsız edici ve aşırı müdahale olarak görürken, AB, avantajların çeşitli olduğunu savunuyor: hukuki belirlilik yaratma, oyun alanını düzleştirme, müşteri güvenini ve çalışan bağlılığını artırma, şirketlerin olumsuz çevresel ve insan hakları etkileri konusunda farkındalığı artırma, risk yönetimi ve adapte olma yeteneklerini geliştirme, yetenek çekme, yenilikleri teşvik etme ve finansa erişimi kolaylaştırma.

Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, bilimsel temelli, çevre dostu, sürdürülebilir ve duyarlı bir ulaşım altyapısının gerekliliğine vurgu yapmaktadır. Bu nedenle, lojistiği daha bilimsel temelli hale getirmek için bir çağrı: Kim, Türkiye için endüstri odaklı, geleceğe dayalı bir T&L Araştırma Ajandası oluşturma konusunda ilgileniyor? Bu makalenin yazarı, geçmişte AB tarafından finanse edilen benzeri bir piyasa odaklı Ar-Ge ajandasının oluşturulmasına öncülük etti. O zaman, 50’den fazla önemli oyuncu katıldı, bunlar arasında Avrupa limanları, terminal operatörleri, yük köyleri, intermodal demiryolu ve karayolu operatörleri, lojistik yük entegratörleri, kısa mesafe deniz taşımacılığı operatörleri, ICT tedarikçileri, yük müşterileri (‘gönderenler’) ve analitik araştırma çalışmaları için akademik kurumlar bulunmaktaydı.

Avrupalı ​​lojistik oyuncuları tarafından belirlenen araştırma sütunları:

Düşünün ki Ar-Ge’yi tohum ekmek gibi; pilot projeleri ve somut lojistik faaliyetleri inovasyonun tatlı ‘meyvesine’ dönüşene kadar izleyin. Kümelendirme, yani yükleri birleştirme, ürün tasarımını lojistikle uyumlu hale getirme, valilik veya gün kenarı dağıtım, müşteriler ve tedarikçilerle işbirliği, çoğul taşıma (ya da intermodal taşımacılık), ters lojistik ve atık lojistik gibi örneklerle ilerleyin. Tedarik zincirleri açısından düşünün; güvenli ve dayanıklı yeşil koridorlar alanında büyük endüstri liderliğindeki pilot projeleri. Eğer zaten başlatılmamışsa, Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı böyle bir endüstri odaklı Ar-Ge gündemini başlatmayı düşünebilir. Lojistik, ek değer yaratma, iş ve altyapıyı inşa etmek ve sürdürmek için vergi geliri sağlama konusunda kilit bir rol oynar. Ayrıca tarihsel olarak İpek Yolu, Orta Koridor ve diğer eski ticaret yolları, lojistiğin bir örneğiydi. Geniş tedarik zincirine sahip çok uluslu şirketler de böyle bir Ar-Ge gündemine ilgi göstermelidir. Krizler sırasında dayanıklı tedarik zincirlerinde alternatif taşıma modlarına erişim, bir tür ‘sigorta poliçesi’ olarak hizmet eder. Ayrıca, AB sürdürülebilirlik yasalarına uyum artık seçenek değil, giderek zorunlu hale gelmiştir. Lojistik endüstrisi, bu makalede tartışılan eğilimlerle uyumlu bir Ar-Ge gündemine ilgi göstermelidir. Genç öğrenci kuşağının lojistikte kariyer yapmayı düşünüp düşünmeyeceğini de göz önünde bulundurun.