Türkiye’de 15 Mart tarihine göre e-ticaret yoluyla perakende ticarette artış yüzde 200 seviyesine ulaşmış olup, ağustos ortası itibariyle bu seviye dalgalanmalarla birlikte devam ediyor.

Belki fırsat belki de duraklama diye adlandırılacak bir 2020 yaşıyoruz. Farklı sektörler için 2020 yılını yaşamamış sayıyor olanı da var, 2020 yılının ilk 6 ayında 1 yıllık ciroya ulaştığını söyleyip büyüyen de var. Dijital bir dünya da dijital ticaret kaçınılmaz bir gelişimdir. Buna ayak uydurmak ise iş dünyasında yerinizin nerede olacağını belirleyici etken olacaktır. Bizler de bu konuda KPMG Türkiye Taşımacılık Sektör Lideri Yavuz Önder ile e-ticaret ve kargo taşımacılığının salgından nasıl etkilendiğini konuştuk.

2020 yılı tüm dünyada Covid-19 pandemisinin etkisi altında geçiyor. Yılın başından bu yana önce Çin’de başlayıp hızla tüm dünyaya yayılan pandemi, insan hayatını çok derinden etkiledi. Ülkelerde vaka ve ölüm sayıları farklılaşsa da, salgına karşı verilen tepkiler ve alınan önlemler büyük ölçüde aynı yönde oldu. Çalışma hayatı, iş yapma şekilleri ve tüketim kalıpları önemli ölçüde etkilendi ve değişime uğradı. Tedarik zincirleri alınan önlemler ve hastalığın yayılmasıyla bozuldu, mal tedariklerinde gecikme ve kopmalar yaşandı.

e-ticaret için fırsat

Pandeminin hayatımızda yarattığı önemli değişimlerin başında insanların evlerine kapanması, çalışma hayatının home office şeklinde evlerden sürdürülmesi ve fiziki alışverişlerin de sanal ortama kayması geliyor. Alınan önlemler kapsamında sokağa çıkma yasaklarının uygulanması, AVM’lerin kapanması, seyahatlerin kısıtlanması sonucunda insanlar bir taraftan tüketimlerini kısıp tasarrufa yönelirken, yapılan alışverişler de e-ticaret kanallarına kaydı.

Öyle ki, e-ticarete en uzak görünen orta ve üzeri yaşlardaki tüketicilerin dahi bu dönemde e-ticaret alışkanlıkları arttı. Emarsys ve GoodData iş birliği olan Covid-19 Commerce Insight’ın verilerine göre, dünyada pandeminin zirve yaptığı Nisan-Mayıs 2020 döneminde e-ticaret yoluyla perakende tüketimin canlandığı, normale dönüşle birlikte eski düzeyine döndüğü görülüyor. Ancak Türkiye verilerine baktığımızda, söz konusu dönemde bu yükseliş eğiliminin hem daha fazla hem de daha kalıcı hale geldiği görülüyor. Türkiye’de 15 Mart tarihine göre e-ticaret yoluyla perakende ticarette artış yüzde 200 seviyesine ulaşmış olup, ağustos ortası itibariyle bu seviye dalgalanmalarla birlikte devam ediyor. Elektronik ticaret artışının en çok etkilediği ürün gruplarının ise temizlik, sağlık ve gıda ürünleri olduğu görülüyor.

Ayrıca Statista tarafından yayımlanan tahminlere göre Türkiye’de 2020-2024 arasında e-ticaret hacminde yıllık ortalama yüzde 20,2 oranında büyüme bekleniyor.

Covid-19’un kargo taşımacılığına etkisi ve beklentiler

e-ticaretteki büyüme tabii ki doğrudan doğruya söz konusu ürünlerin tüketiciye ulaştırılmasına dönük taşımacılık ve lojistik faaliyetlerini yakından ilgilendiriyor. Ürünlerin en hızlı, en az maliyetle ve sağlam bir şekilde alıcıya ulaştırılması müşteri memnuniyetini etkileyen en önemli faktörlerin başında geliyor. Bu noktada taşımacılık ve depolama sistemleri e-ticaretin en önemli bileşeni durumunda.

Pandemi döneminde kargo taşımacılığının önemli ölçüde etkilendiğini gördük. Yolcu uçaklarının devreden çıkması ve hava taşımacılığının durma noktasına gelmesi nedeniyle yolcu uçaklarıyla taşınan kargolar da etkilendi. Daralan taşıma kapasitesi ve artan güvenlik önlemleri kargo taşımacılığında gecikme ve duraksamalara neden oldu. Ülkemizde havayolu kargo şirketleri bu ortamda mevcut uçak filolarıyla kargo taşımalarına tam kapasite devam etti.

Devlet Hava Meydanları İşletmesi verilerine göre, Temmuz 2020 sonu itibariyle hava taşımacılığında kargo, posta ve bagaj hacminde (ton) yüzde 51 daralma görülüyor. Uçuşların tamamen durdurulduğu mart sonu verileri ise sadece kargo taşımacılığı için yüzde 43’lük bir daralmaya işaret ediyor. Ulaştırma Bakanlığı Türkiye Geneli Havalimanı Uçak Yolcu ve Yük Trafiği İstatistikleri ve Tahminleri Tablosu’na bakıldığında, 2020 yılının kargo taşıması bakımından kayıp bir yıl olacağı, 2019 değerlerine 2021 yılında geri gelinebileceği anlaşılıyor. Yolcu taşımasında ise normale dönüş 2022 olarak öngörülüyor.

Her geçen gün büyüyen ve Covid-19 nedeniyle ciddi şekilde talep gören e-ticaret tedarik zinciri için lojistik sisteminin önemi açık biçimde görülüyor. Bu durum, e-ticaret sektöründe önemli perakende şirketlerinin (e-tailers) kendi lojistik şirketlerini kurması ve kargo şirketlerinin bu yönde yatırımlarını artırmasına sebep oluyor. Bu sebeple sektörde e-ticaret altyapısına yönelik uzmanlaşan yeni kargo şirketleri ve depoculuk yatırımları ile karşılaşıyoruz.

Sektörde artan şirket birleşme ve satınalma eğilimlerinin de bu yönelime göre gelişeceğini tahmin ediyoruz.

IATA pandemi öncesinde yayımladığı bir raporda 2021 e-ticaret hacminin 4,8 trilyon dolara ulaşacağını tahmin ediyordu ve buna göre hava kargo taşımacılığının düzenlenmesi ve geliştirilmesine yönelik planlar üzerinde çalışmalarını sürdürüyordu. IATA hesaplamalarına göre online alışveriş yapanların yüzde 75’i ayda bir, yüzde 20’si haftada bir online alışveriş yapıyordu. Covid-19 sonrasında e-ticarete yönelik tahminlerin yukarı doğru revize edilmesi beklenebilir.

Artan e-ticaret hacmine öncelikle cevap vermesi ve kendini adapte etmesi gereken sektör lojistik ve kargo firmaları. Bu noktada pek çok yeniliği de gözlemliyoruz. Drone ve otonom araçlarla dağıtım sistemlerinden, robotik sistemler, dijital çözümler ve esnek çalışan uygulamaları ile verimlilik ve hızın artırılmasına yönelik arayışlar devam ediyor. e-ticaret sektörü de lojistik partnerlarından bu gelişime ayak uydurmasını bekliyor. Büyük online ticaret oyuncularının kendi lojistik mekanizmalarını kurması ise geleneksel kargo ve lojistik firmaları ile rekabeti artıracak gibi görünüyor. Bu noktada kargo firmalarının teknoloji, Ar-Ge ve yenilikçi iş modellerine yatırım yapmaları, geleceğin perakende ticaret modellerine uyum için zorunlu görünüyor.

Tedarik zincirlerinin yeniden gözden geçirilmesi zorunluluğu, global ölçekte Türkiye için büyük e-ticaret oyuncularının lojistik üssü olarak konumlanması ve bu firmaların satınalma ve sevk zincirleri içinde önemli bir halka olması için fırsat sunuyor. Pandemi ortamı, insanların ve firmaların acil tüketim ve girdi ihtiyaçlarının aksamadan ve hızlı biçimde karşılanmasının önemini ortaya çıkardı. Bu nedenle, en ucuz üretim yapılan lokasyonlardan, en hızlı tedarik sağlanabilecek noktalara doğru üretim ve tedarik merkezlerinin kayması olası. Bu bağlamda, Türkiye’nin lojistik yatırımlarında, kargo taşımacılığı alanına da gerekli önceliğin verilmesi gerekiyor. Burada Dünya Ticaret Örgütü, IATA ve Evrensel Posta Birliği (UPU) gibi örgütlerin de tespit ve çağrıları doğrultusunda hemen belirtelim ki, devletlerin de kargo taşımacılığını kolaylaştırıcı gümrük ve güvenlik önlemlerini alması B2B ve B2C e-ticaret tedarik zincirlerinin akışkanlığını korumak açısından önem arz ediyor.